| Czas trwania projektu: | 2014-2019 |
|---|---|
| Status projektu: | Aktywny |
| Kierownik projektu: | dr hab. Ireneusz Ruczyński |
| Wykonawcy projektu: |
dr Paulina Szafrańska dr Marta Kołodziej-Sobocińska mgr Ewa Komar mgr Zuzanna Hałat dr Dina Dechmann (Max Planck Institute, Radolfzell, Niemcy) dr Kamran Safi (Max Planck Institute, Radolfzell, Niemcy) mgr Marcin Zegarek dr Aneta Książek (Uniwersytet w Białymstoku) |
Dlaczego nietoperze są socjalne?
Nietoperze od lat są w centrum zainteresowania badaczy zajmujących się mechanizmami kształtującymi organizację socjalną ssaków. Zdecydowana większość gatunków nietoperzy zamieszkujących klimat umiarkowany formuje kolonie rozrodcze składające się wyłącznie z samic oraz młodych osobników. Dotychczasowe badania nad socjalnością nietoperzy ograniczały się prawie wyłącznie do kolonii rozrodczych, dlatego socjalność nietoperzy była objaśniana bezpośrednim wpływem na przeżywalność i wzrost młodych oraz pośrednio korzyściami samic. Obiecującym i nowym modelem do badania zachowań socjalnych są gatunki nietoperzy, w których to samce tworzą kolonie. Jest to unikatowy model pozwalający testować mechanizmy wpływające na stabilność zgrupowań dorosłych osobników, nieobciążonych obowiązkami rozrodczymi. Jedną z korzyści wynikających z przebywania w grupie jest możliwość regulowania temperatury ciała (skupianie się i rozpraszanie) oraz wpływania na mikroklimat panujący w kryjówce. Badania porównawcze wskazują, że powstawanie kolonii może mieć również związek z korzyściami wynikającymi z przekazywania członkom społeczności informacji o rozmieszczeniu efemerycznie występującego pokarmu, zdobywanego na dużym obszarze. Nie wiemy jednak, czy ewentualne korzyści wynikające z większej efektywności łowieckiej samców w istotny sposób wpływają na zwiększenie ich sukcesu reprodukcyjnego. Badania przeprowadzone na mroczku posrebrzanym Vespertilio murinus wskazują, że „osobniki niesocjalne”, które pierwsze opuszczały kolonie samców były w najlepszej kondycji i charakteryzowały się największym rozwojem jąder. Sugeruje to, że tworzenie kolonii przez samce ma związek z energetycznymi korzyściami i możliwościami optymalizowania inwestycji w gonady i jakość nasienia. Intrygujące jest, że samce tworzą krótkotrwałe zgrupowania (około 8 tygodni), chociaż w okresie godów konkurują o samice. Możliwe, więc że przebywanie w kolonii i 'współpraca’ pomiędzy osobnikami jest 'złem koniecznym’.
Cel projektu
Nie mamy dowodów na to, że poziom socjalności, czyli czas przebywania samców w koloniach, jest rzeczywiście regulowany ograniczeniami energetycznymi, a życie socjalne w istotny sposób zwiększa szanse na poprawę bilansu energetycznego i odniesienie sukcesu reprodukcyjnego. W naszym projekcie stawiamy hipotezę, że istnieje związek między zwiększoną efektywnością łowiecką samców, dzięki wymianie informacji oraz korzyściami termicznymi z przebywania w grupie a produkcją większej ilości i lepszej jakości nasienia u samców mroczka posrebrzanego.
Metodyka
W celu przetestowania hipotezy zaplanowaliśmy kombinację eksperymentów laboratoryjnych i obserwacji terenowych. Zbierzemy szereg danych fizjologicznych mających wpływ na zachowania i budżet energetyczny nietoperzy, będą mierzone m.in. wydatki energetyczne (respirometria), temperatura skóry, poziom testosteronu, kondycja osobników, jakość i ilość produkowanego nasienia oraz zachowanie socjalne.
