Pośredni wpływ dużych ssaków drapieżnych na zachowanie i fizjologię kopytnych w lasach środkowej Europy

Celem projektu jest zdobycie informacji, które pozwolą zrozumieć mechanizm pośredniego (nie związanego z usuwaniem ofiar) wpływu dużych europejskich ssaków drapieżnych – wilka (Canis lupus) i rysia (Lynx lynx) na populacje ssaków kopytnych – jelenia (Cervus elaphus) i sarny (Capreolus capreolus). Założenia projektu opierają się na teorii „ekologii strachu”, która zakłada, że wpływ drapieżników nie wynika jedynie z faktu fizycznego usuwania zwierząt z populacji, lecz jest związany również z kosztami zachowań anty-drapieżniczych uwarunkowanych zdolnością zwierząt (potencjalnych ofiar) do rozpoznawania stanu zagrożenia drapieżnictwem. Zamierzamy testować hipotezę, że dwa gatunki ssaków kopytnych (jeleń i sarna), które są głównymi ofiarami dużych drapieżników – wilka i rysia, powinny wykazywać głębokie, mierzalne behawioralne i fizjologiczne (poziom hormonu stresu) reakcje na ryzyko drapieżnictwa.

Wzrost zagrożenia wywołanego obecnością drapieżników może spowodować rozmaite reakcje u potencjalnych ofiar, uwzględniając w tym wzrost czasu przeznaczonego na unikanie zagrożenia, kosztem żerowania, zmiany w preferencjach pokarmowych, zmiany w czasowo-przestrzennym użytkowaniu środowiska, jak również spadek parametrów reprodukcji. To mogłoby potwierdzać możliwość istnienia wpływu drapieżników na populacje ofiar poprzez wywoływanie zmian w ich zachowaniu. Sugeruje się, że główną przyczyną tych interakcji nie jest zwyczajne przemieszczanie się zwierząt pod wpływem strachu wywołanego ryzykiem drapieżnictwa, lecz raczej indukowanie fizjologicznych kosztów związanych z różnymi reakcjami behawioralnymi (mierzonymi czasem utraconej możliwości żerowania i dodatkowych przemieszczeń). Uważa się, że koszty te mogą być wystarczająco wysokie, aby wywierać wpływ na dynamikę populacji. W tym projekcie zamierzamy przetestować hipotezę o oddziaływaniu drapieżnictwa poprzez stres u ssaków kopytnych na obszarach wyraźnie różniących się presją drapieżników (lasy zasiedlone przez stabilne populacje dwóch gatunków drapieżników, tereny niedawno zrekolonizowane przez jeden gatunek drapieżnika i obszary bez drapieżników) i reprezentujących relatywnie jednorodne środowiska w lasach środkowej Europy. Przewidujemy, że sytuacja stałego narażenia jeleniowatych na silną presję drapieżników w ekosystemach charakteryzujących się jednorodnym środowiskiem i niedużą powierzchnią (izolowane płaty lasu) powinna znacząco wpływać na ich behawioralne i fizjologiczne reakcje. Oczekujemy, że te badania powinny przyczynić się do lepszego zrozumienia procesów naturalnej regulacji populacji dzikich zwierząt (ich potencjału reprodukcyjnego i zagęszczeń) i w efekcie – lepszego zrozumienia konsekwencji jakie wywołują manipulacje w ekosystemach, związane z usuwaniem, reintrodukcjami i translokacjami drapieżników.