Pokrewieństwo w koloniach samców mroczaka posrebrzanego

Cel badań

Celem obecnego projektu jest sprawdzenie, w jakim stopniu pokrewieństwo wpływa na grupowanie się samców nietoperzy, czy osobniki odłowione z jednej kryjówki (określane jako mała grupa) i osobniki, które często współdzielą kryjówki (pary) są spokrewnione ze sobą bardziej niż z pozostałymi osobnikami z kolonii. Badania prowadzone na samicach nietoperzy żyjących w grupach o dynamice „fission-fusion”, których skład i wielkość zmienia się intensywnie w czasie, wykazały, że ogólny poziom spokrewnienia osobników w grupie nie jest dobrą miarą. W przypadku takich społeczności, znacznie więcej można dowiedzieć się badając pokrewieństwo par nietoperzy, które wspólnie użytkują kryjówki. Ze względu na to, że związki socjalne tworzone są właśnie na poziomie par osobników, takie badania pozwalają sprawdzić, czy pokrewieństwo ma wpływ na zachowania społeczne. Samce, w czasie, gdy samice tworzą kolonie, u większości gatunków przebywają pojedynczo. Rzadko spotykane kolonie samców dają możliwość badania zachowań społecznych bez wpływów opieki rodzicielskiej, gdyż tym u nietoperzy zajmują się samice. Nie wiadomo jak wyglądają relacje socjalne samców w koloniach i czy w grupach występują pary osobników blisko ze sobą spokrewnionych.

Metoda badawcza

Nasze badania w Puszczy Białowieskiej prowadzimy na samcach mroczaka posrebrzanego od 2015 roku i zebraliśmy już informacje dotyczące wielkości grup w obrębie kolonii, użytkowania kryjówek oraz zachowań socjalnych samców. Nietoperze korzystały z ponad 50 kryjówek, zmieniały je bardzo często, a wielkość i skład grup zmieniały się codziennie. W trakcie tych badań pobraliśmy od nietoperzy próbki genetyczne. Spodziewamy się, że ogólne pokrewieństwo osobników w grupach jest niskie ze względu na dużą dynamikę ich składu i liczebności. Zakładamy jednak, że osobniki tworzące pary są ze sobą bardziej spokrewnione niż losowo wybrane osobniki. W planowanym projekcie wykonamy analizy sekwencji mikrosatelitarnych DNA jądrowego oraz sekwencji DNA mitochondrialnego. Na podstawie danych z odłowów ustalimy skład małych grup a dane uzyskane w trakcie radiotelemetrii pozwolą wyodrębnić pary osobników przebywających ze sobą w kryjówkach częściej niż losowo. Na sieć połączeń socjalnych naniesiona zostanie informacja o podobieństwie genetycznym i na tej podstawie planujemy dowiedzieć się, czy osobniki częściej ze sobą przebywające są ze sobą bliżej spokrewnione. Wyniki naszych badań będą istotne dla zrozumienia genetycznych podstaw związanych z powstawaniem grup socjalnych samców, u których korzyści z życia w grupie nie są związane z opieką nad potomstwem

Wyniki

Wyniki naszych badań wykazały, że samce nie są ze sobą spokrewnione w obrębie grup, w których przebywają w czasie dnia, ani w parach osobników, w których żerują. Nasza dotychczasowa wiedza oraz wyniki obecnego projektu pozwalają nam wnioskować, że samce są ze sobą ze względu na czynniki środowiskowe, dostępność pokarmu oraz czynniki fizjologiczne. Przebywają ze sobą szczególnie często w czasie, kiedy produkowane jest nasienie a dostępność pokarmu jest niska, by zbilansować zapotrzebowanie energetyczne. Może to też tłumaczyć, dlaczego kolonie samców są stosunkowo rzadko stwierdzane i to raczej w trudniejszych warunkach, jak na przykład Puszcza Białowieska czy Bieszczady. W ramach projektu przetestowaliśmy panel mikrosatelitarnych markerów, który wcześniej stworzyliśmy. Nasze analizy na dużej próbie (N=458) pozwoliły wybrać 12 markerów, które posłużyły nam do badań pokrewieństwa samców mroczaka posrebrzanego w koloniach. Brak takich markerów był czynnikiem limitującym dotychczasowe badania genetyczne tego gatunku. Być może stworzony przez nasz panel markerów mikrosatelitarnych zachęci naukowców z innych rejonów Europy do przeprowadzenia podobnych badań w koloniach samców mroczaka posrebrzanego, dzięki którym dowiemy się, czy osobniki w innych koloniach (na skraju zasięgu geograficznego) również nie są ze sobą spokrewnione. Wyniki naszych badań rzucają światło na ewolucję zachowań socjalnych w koloniach samców nietoperzy i są istotne dla zrozumienia genetycznego tła powstawania grup socjalnych samców, u których korzyści z życia w grupie nie są związane z opieką nad potomstwem.

.