Pokrewieństwo w koloniach samców mroczaka posrebrzanego (NCN)
Czas trwania projektu: 2020-2024
Status projektu: Aktywny
Kierownik projektu: mgr Zuzanna Hałat
Opiekun naukowy: dr hab. Małgorzata Tokarska
Wykonawcy projektu: Iwona Ruczyńska

Cel badań

Celem obecnego projektu jest sprawdzenie, w jakim stopniu pokrewieństwo wpływa na grupowanie się samców nietoperzy, czy osobniki odłowione z jednej kryjówki (określane jako mała grupa) i osobniki, które często współdzielą kryjówki (pary) są spokrewnione ze sobą bardziej niż z pozostałymi osobnikami z kolonii. Badania prowadzone na samicach nietoperzy żyjących w grupach o dynamice „fission-fusion”, których skład i wielkość zmienia się intensywnie w czasie, wykazały, że ogólny poziom spokrewnienia osobników w grupie nie jest dobrą miarą. W przypadku takich społeczności, znacznie więcej można dowiedzieć się badając pokrewieństwo par nietoperzy, które wspólnie użytkują kryjówki. Ze względu na to, że związki socjalne tworzone są właśnie na poziomie par osobników, takie badania pozwalają sprawdzić, czy pokrewieństwo ma wpływ na zachowania społeczne. Samce, w czasie, gdy samice tworzą kolonie, u większości gatunków przebywają pojedynczo. Rzadko spotykane kolonie samców dają możliwość badania zachowań społecznych bez wpływów opieki rodzicielskiej, gdyż tym u nietoperzy zajmują się samice. Nie wiadomo jak wyglądają relacje socjalne samców w koloniach i czy w grupach występują pary osobników blisko ze sobą spokrewnionych.

Metoda badawcza

Nasze badania w Puszczy Białowieskiej prowadzimy na samcach mroczaka posrebrzanego od 2015 roku i zebraliśmy już informacje dotyczące wielkości grup w obrębie kolonii, użytkowania kryjówek oraz zachowań socjalnych samców. Nietoperze korzystały z ponad 50 kryjówek, zmieniały je bardzo często, a wielkość i skład grup zmieniały się codziennie. W trakcie tych badań pobraliśmy od nietoperzy próbki genetyczne. Spodziewamy się, że ogólne pokrewieństwo osobników w grupach jest niskie ze względu na dużą dynamikę ich składu i liczebności. Zakładamy jednak, że osobniki tworzące pary są ze sobą bardziej spokrewnione niż losowo wybrane osobniki. W planowanym projekcie wykonamy analizy sekwencji mikrosatelitarnych DNA jądrowego oraz sekwencji DNA mitochondrialnego. Na podstawie danych z odłowów ustalimy skład małych grup a dane uzyskane w trakcie radiotelemetrii pozwolą wyodrębnić pary osobników przebywających ze sobą w kryjówkach częściej niż losowo. Na sieć połączeń socjalnych naniesiona zostanie informacja o podobieństwie genetycznym i na tej podstawie planujemy dowiedzieć się, czy osobniki częściej ze sobą przebywające są ze sobą bliżej spokrewnione. Wyniki naszych badań będą istotne dla zrozumienia genetycznych podstaw związanych z powstawaniem grup socjalnych samców, u których korzyści z życia w grupie nie są związane z opieką nad potomstwem

.