W dniach od 20-24 maja 2013 roku, podczas Dni Otwartych Instytutu Biologii Ssaków Polskiej Akademii Nauk mieliśmy przyjemność gościć ponad 350 osób – młodzieży licealnej wraz z opiekunami z 6 miejscowości z regionu (z Białowieży, Bielska Podlaskiego, Brańska, Drohiczyna, Hajnówki i Siemiatycz). Motywem przewodnim Dni Otwartych było hasło „Przyroda ma fascynującą historię: interdyscyplinarne badania historyczno-przyrodnicze w IBS PAN”, a głównym celem – zapoznanie młodzieży z ciekawymi, nieszablonowymi badaniami nad dziejami przemian środowiska przyrodniczego rozwijanymi od kilku lat w Zakładzie Biogeografii IBS PAN pod kierownictwem prof. dr hab. Bogumiły Jędrzejewskiej.
Program „Dni Otwartych” składał się z dwóch części – wykładów i zajęć warsztatowych. Przedstawienie idei i początków rozwoju historii przyrodniczej przez dr Tomasza Samojlika z IBS PAN stanowiło wstęp do szerszego zaprezentowania badań nad przeszłością środowiska Puszczy Białowieskiej. Dr Tomasz Samojlik podkreślił interdyscyplinarność historii przyrodniczej jako nauki łączącej podejście i metody charakterystyczne dla pozornie odległych dyscyplin – nauk humanistycznych i przyrodniczych.
Podczas przedpołudniowej sesji wykładów nasi goście mogli zapoznać się z najnowszymi rezultatami badań nad:
- odtwarzaną za pomocą badań archiwalnych, wykopalisk archeologicznych i analiz przyrodniczych historią obecności i wpływu człowieka na przyrodę Puszczy Białowieskiej;
- historią roślinności Puszczy Białowieskiej zapisaną w swoistym archiwum – osadach torfowych;
- przeszłością pożarów w Puszczy Białowieskiej poznaną dzięki badaniom dendrologicznym;
- losami żubra, jelenia i bobra rekonstruowanymi za pomocą całego wachlarza metod badawczych (m.in. za pomocą badań genetycznych).
Podczas zajęć warsztatowych prowadzonych przez specjalistów z IBS PAN i zaprzyjaźnionych instytucji młodzi ludzie mogli zamienić się w odkrywców wykonujących analizy źródeł pisanych i dawnych rycin, badania osadów torfowych czy badania dendrochronologiczne. Podczas wszystkich warsztatów młodzież miała bezpośredni kontakt z przyrządami i materiałami pomocniczymi (dokumentami archiwalnymi, próbkami torfowymi, odwiertami i wyrzynkami z drzew).
Choć program Dni Otwartych był mocno napięty (codziennie odbywały się trzy wykłady i trzy rodzaje zajęć praktycznych), a piękna pogoda zachęcała do wyjścia na zewnątrz, młodzież z dużym zaangażowaniem brała udział we wszystkich zajęciach i opuszczała Instytut wyraźnie zadowolona. Mamy nadzieję, że Dni Otwarte zainspirują przynajmniej część z naszych gości do samodzielnego odkrywania świata i zainteresowania się nauką. Chcieliśmy jednocześnie pokazać, że uczniowie szkół z małych miejscowości Podlasia wcale nie muszą stać na straconej pozycji, że oni też mają szansę na karierę w nauce, o ile znajdą w sobie naukową pasję i będą potrafili ją wykorzystać. Mamy nadzieję, że część naszych gości wróci do nas za kilka lat na praktyki studenckie, jako magistranci, doktoranci, a może nawet kandydaci do pracy na stanowisku naukowym.
Zajęcia podczas „Dni Otwartych IBS PAN” poprowadzili pracownicy naukowi Instytutu Biologii Ssaków PAN oraz zaprzyjaźnionych instytucji – Pracowni Paleoekologii i Archeobotaniki Wydziału Biologii Uniwersytetu Gdańskiego oraz Instytutu Badawczego Leśnictwa, Europejskiego Centrum Lasów Naturalnych w Białowieży.
Szersze relacje z „Dni Otwartych IBS PAN”, w tym zdjęcia z każdego dnia znajdują się na stronie internetowej Regionalnego Forum PREFEKT http://www.forumpodlaskie.pl.
Dni Otwarte IBS PAN zrealizowane zostały w ramach projektu „Potencjał Badawczy w Ochronie i Zrównoważonym Zarządzaniu Bioróżnorodnością – BIOCONSUS”, finansowanego przez 7. Program Ramowy Wspólnoty Europejskiej.