| Czas trwania projektu: | 2024-2027 |
|---|---|
| Status projektu: | Aktywny |
| Kierownik projektu: | Ireneusz Ruczyński |
Głównym celem projektu jest zrozumienie znaczenia różnorodności i rozmieszczenia wód
powierzchniowych w krajobrazie rolniczym dla obfitości owadów pochodzenia wodnego i aktywności
ich głównych drapieżników – nietoperzy. Interesuje mnie czy różnorodność jak i ilość zbiorników i
cieków może łagodzić duże wahania obfitości owadów w większej skali przestrzennej, co może być
szczególnie istotne dla nietoperzy aktywnych na obszarach rolniczych.
Zbiorniki wodne i cieki odgrywają kluczową rolę w utrzymywaniu funkcjonalności ekosystemów na
całym świecie. W ostatnim czasie obserwuje się szybki spadek zasobów wodnych głównie z powodu
nadmiernej eksploatacji wód podziemnych, osuszania terenów podmokłych, regulacji rzek i efektów
zmian klimatycznych. Zanikanie zbiorników wodnych znacząco wpływa na rozwój owadów, które
przechodzą stadium życia w wodzie. Może to niekorzystnie wpływać na szerszą dynamikę
ekosystemową, która zależy od obecności tych owadów. Utrzymanie wysokiej liczebności
drapieżników owadów jest niezbędne do zachowania naturalnych procesów ekosystemach terenów
rolnych, takich jak regulacja liczebności owadów, zwłaszcza szkodników. Niska aktywność
drapieżników może obniżyć odporność ekosystemu na wystąpienie szkodników w rolnictwie.
Te negatywne efekty można złagodzić poprzez zachowanie lub ponowne wprowadzenie struktur
takich jak stawy do krajobrazu rolniczego. Bliskość stawów, mokradeł i rzek, często nieobecna w
intensywnie użytkowanych terenach rolniczych, może mieć kluczowe znaczenie dla aktywności
nietoperzy polujących nad polami i pomagających w zwalczaniu szkodników roślin uprawnych.
Kaskadowy wpływ deficytu wody na funkcjonowanie populacji bardzo mobilnych nietoperzy jest
słabo poznany. Masowe pojawy owadów (rojenia) mogą stanowić kluczowe źródło pożywienia dla
nietoperzy owadożernych. Owady wodne mogą występować w wysokich zagęszczeniach, tworząc
skupiska, na których nietoperze mogą żerować. Zbiorniki wodne o wysokiej obfitości owadów mogą
umożliwić nietoperzom utrzymanie aktywności na polach uprawnych i pomóc w zwalczaniu
szkodników. Niestety, lokalne i krótkotrwałe pojawy owadów są prawdopodobnie trudne do
znalezienia dla nietoperzy. Zrozumienie kiedy, gdzie i jakie gatunki nietoperzy mogą korzystać z tak
bogatych źródeł pokarmowych jest kluczowe dla zrozumienia funkcjonowania populacji nietoperzy w
krajobrazie rolniczym oraz ich roli w procesie kontroli szkodników.
Projekt będzie badał dwa poziomy relacji ekosystemowych: 1) relację pomiędzy
zróżnicowaniem/ilością wód oraz obecnością skupisk owadów (krajobraz pulsujących zasobów
owadów), 2) przestrzenno-czasową relację pomiędzy pulsacjami skupiskami owadów a aktywnością
nietoperzy (krajobraz aktywności drapieżników).
Przypuszczam, że absolutna i względna obfitość owadów nad wodami (mierzona na różnych
skalach przestrzennych) kształtuje aktywność i obecność różnych gatunków nietoperzy. Obszary o
wyższym prawdopodobieństwie występowania owadów będą odwiedzane intensywniej niż te o
niższej. Wzrost aktywności nietoperzy w odpowiedzi na rojenie owadów będzie głównie wynikiem
grupy nietoperzy potrafiącej szybko przemieszczać się na duże odległości. Niezależnie od obfitości
owadów, zróżnicowanie krajobrazu oraz większa łączność z siedliskami wodnymi powinna zwiększać
aktywność nietoperzy. Przypuszczam, że tzw. szkodniki będą często obecne w diecie nietoperzy.
Jednak tymczasowe niedobory pokarmowe zmuszają nietoperze do większej zależności od
pulsujących skupisk owadów w celu pokonania deficytów energetycznych.
W czasie realizacji projektu monitorowane będą zmiany zachodzące w środowisku, obfitość
owadów, które będę mierzyć przy użyciu nowo opracowanej metody z wykorzystaniem aparatów
fotograficznych z lampą błyskową. Jednocześnie aktywność nietoperzy zostanie oceniona na
podstawie zarejestrowanych sygnałów echolokacyjnych za pomocą detektorów. Projekt wniesie
nowatorskie i istotne wyniki w dziedzinie biologii, ochrony środowiska i ekologii stosowanej.
