15.09.2021 Posiedzenie Podlaskiego Zespołu Parlamentarnego na temat „Stan Puszczy Białowieskiej i jej ochrony”
Prof. Bogumiła Jędrzejewska z IBS PAN uczestniczyła w spotkaniu w Sejmie RP, gdzie podczas posiedzenia Podlaskiego Zespołu Parlamentarnego z przedstawicielami leśników, naukowców i lokalnych samorządów z regionu Puszczy Białowieskiej dyskutowano o najpilniejszych zadaniach w zakresie ochrony i zarządzania Obiektem Światowego Dziedzictwa Przyrodniczego UNESCO „Puszcza Białowieska”.
Podczas posiedzenia prof. Bogumiła Jędrzejewska podkreśliła, że obecnie priorytetowym zadaniem dla Puszczy Białowieskiej jest przyspieszenie prac nad opracowaniem polskiej części Zintegrowanego Planu Zarządzania Transgranicznego Obiektu Światowego Dziedzictwa UNESCO „Puszcza Białowieska”. Brak tego planu od 2014 roku, a w konsekwencji brak skoordynowania i dopasowania obecnych zasad postępowania i obowiązujących form ochrony PB do nadrzędnego statusu OŚD UNESCO, jest czynnikiem paraliżującym funkcjonowanie nadleśnictw PB, które zdane są na doraźne decyzje Ministerstwa Klimatu i Środowiska.
Zaznaczono, że status Obiektu Światowego Dziedzictwa UNESCO, jako forma ochrony i zarządzania PB, zyskał akceptację społeczną miejscowych samorządów, lokalnych NGOs, wielu przedstawicieli świata nauki i leśników. Jest postrzegany jako prestiż dla regionu i nowa szansa na zrównoważony rozwój ze szczególną rolą turystyki. Przedstawiciele miejscowych samorządów, lokalnych NGOs, naukowców i leśników od 2019 roku biorą udział w pracach zespołu ekspertów powołanego przez Regionalną Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku, opracowując oddolne postulaty dotyczące zapisów w przygotowywanym Zintegrowanym Planie Zarządzania OŚD „PB”.
Konieczna jest − nieistniejąca obecnie − komunikacja i wymiana informacji między ministerialnym zespołem ds. PB i warszawską grupą ekspertów przygotowujących Zintegrowany Plan a zespołem ekspertów powołanym przez Dyrektora RDLP w Białymstoku i skupiającym głównie osoby od lat pracujące i działające w regionie PB. Bardzo istotne jest wzięcie pod uwagę ich propozycji w przygotowywanym Zintegrowanym Planie Zarządzania OŚD „PB”.
Do najważniejszych propozycji zespołu ekspertów należy korekta strefowania OŚD „PB”. Obecne strefy ochronne (I−IV) zostały wskazane w dokumencie powołującym Światowy Obiekt Dziedzictwa UNESCO. Są one generalnie dobrze zaplanowane, jednak strefa IV, w której może odbywać się wycinka drzew w ramach zabiegów ochrony czynnej oraz cięć sanitarnych i trzebieży, a także rewitalizacja obiektów przyrodniczo-kulturowych, jest nadmiernie rozczłonkowana. W czasie misji ekspertów UNESCO do PB podkreślano potrzebę weryfikacji i scalenia stref. Zespół ekspertów przygotował propozycję korekty strefowania. Opracowanie powinno być wykorzystane w tworzeniu Zintegrowanego Planu Zarządzania OŚD „PB”.
Mariusz Agiejczyk, nadleśniczy Nadl. Hajnówka, podniósł problem nagromadzenia martwego drewna na terenie jednostki wojskowej Nieznany Bór. Jednostka ta, położona 2,5 km od granic miasta Hajnówka, jest włączona do Obszaru Natura 2000 Puszcza Białowieska. W związku z tym na terenie jednostki obowiązuje restrykcyjny plan zadań ochronnych, uniemożliwiający usuwanie posuszu. Zamarłe drzewostany ze znacznym udziałem świerka oraz duża ilość martwego drewna stwarzają zagrożenie bezpieczeństwa publicznego zarówno na terenie jednostki wojskowej (zagrożenie ludzi pracujących oraz mienia), jak i miasta Hajnówka w razie pożaru. Administracja wojskowa wysyła pisma, wskazujące na to zagrożenie oraz polecające pilne jego usunięcie.
Dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Białymstoku, Andrzej Józef Nowak, poinformował o powstaniu planu ochrony przeciwpożarowej na obszarze PB. Zadania z tego zakresu są wykonywane priorytetowo. Infrastruktura (m.in. dojazdy pożarowe, punkty czerpania wody, sprzęt gaśniczy) rozwija się i jest wzbogacana o nowoczesne metody wykrywania i diagnozowania powstawania pożarów, a system ochrony przeciwpożarowej (dostrzegalnie elektroniczne, pomiary naziemne ściółki leśnej) działa bardzo dobrze i jest nadal rozwijany. Zatwierdzony plan przeciwpożarowy będzie składową Zintegrowanego Planu Zarządzania OŚD „PB”.
Prof. Jacek Hilszczański, dyrektor Instytutu Badawczego Leśnictwa, przypomniał, że IBL opracował system nowoczesnego monitoringu Puszczy Białowieskiej z zastosowaniem metod naziemnych i zdalnych (teledetekcyjnych) obejmujących całą polską część Puszczy, który był realizowany w latach 2016-2018. W związku z bardzo dużą dynamiką populacji gatunków i zmian siedlisk, wywołaną m.in. gradacją kornika drukarza i zmianą klimatu, istnieje pilna konieczność kontynuacji monitoringu gatunków, siedlisk i drzewostanów, oraz potrzeba uaktualniania stanu wiedzy o Puszczy Białowieskiej. Monitoring ten umożliwi lepsze zarządzanie OŚD „PB”.
Prof. Rafał Paluch, kierownik Zakładu Lasów Naturalnych IBL w Białowieży oraz przedstawiciele samorządów zwrócili uwagę, że turystyka jest bardzo istotnym czynnikiem rozwoju ekonomiczno-społecznego regionu PB. Programy lokalne i rządowe wspierają ten kierunek rozwoju, ale ważna jest tutaj aktywność jednostek samorządowych i aplikowanie o dostępne środki finansowe w ramach np. Polskiego Ładu i innych pojawiających się instrumentów finansowych. Istotne dla regionu są m.in. realizacja ścieżki rowerowej Białowieża-Hajnówka oraz projektów z zakresu ochrony i promocji dziedzictwa kulturowego PB. Uczestnicy spotkania prosili parlamentarzystów o szerokie wsparcie tych inicjatyw.